Na początek świeża refleksja. Smętna ona. Byłem w Urzędzie Miejskim, a tam na piętrze przed prezydenckimi gabinetami eksponowana jest okazała, ładna plansza sławiąca urodę i walory Jeleniej Góry. Wiele ich, tych walorów, ale XVI-wiecznym Dworem Czarne Miasto się nie chwali. Podobnie w wydawanych przez różne podmioty folderach dla turystów. Albo w filmiku zapraszającym do Kotliny Jeleniogórskiej:
https://www.facebook.com/100024475055493/videos/476134943212337/UzpfSTEwMDAwMDA3MzY3MDY2OToyNjM3MDEwNjI5NjQ0NzAw/
Filmik dobrze zrobiony, godny polecenia, ale tutaj ten zabytek też się nie pojawia.
I nie dziwota! Bo reklamowanie Dworu w dzisiejszym stanie to anty promocja i obciach. Tak to wygląda dzisiaj. Ale już wiemy, że rozprawa która nie odbyła się w czerwcu, ma wyznaczony nowy termin: 26 września b.r...

Mój blogowy serial nie tylko głosi tytułową tezę. Ma też dać wyraz przekonaniu graniczącemu z pewnością, że ów finał przyniesie pomyślny zwrot w zaburzonych ostatnio dziejach Dworu. Ta patologia musi mieć swój koniec.
Tyle wstępu.

* * *

W poprzednim artykule padło pytanie jakim funkcjom ma służyć zabytek po rewaloryzacji. Ono intryguje jeleniogórzan. A nie chodzi o sam dwór/zamek. Otaczający go folwark (dziś to jego zrujnowane resztki) po odtworzeniu pierwotnego układu przestrzennego w nowej architekturze, to min. 12.000 m² nowych powierzchni użytkowych. Cały kompleks musí mieć wspólny, atrakcyjny program funkcjonalny, musí też być kształtowany jedną myślą architektoniczną. To powinno uruchamiać wyobraźnię i jest nad czym dyskutować.
Na przykład nad wariantem, który w skrócie przedstawiam poniżej.

CENTRUM RZEMIOSŁA? Właśnie !!!

To pomysł, który nie narodził się teraz. O jego genezie pisałem wiosną ub. roku w trzech kolejnych artykułach pod wspólnym tytułem "WSZECHNICA DWÓR CZARNE - projekt ważny i ciągle aktualny“.
Przypominałem, jak sens tej incjatywy widział w roku 1998 nieżyjący już, ówczesny generalny konserwator zabytków, prof. arch. Andrzej Tomaszewski, wybitny autorytet ceniony także w Radzie Europy. Oto jego wpis w księdze zamkowej :
"Dołączam moje gratulacje z powodu tego, co już osiągnięto i życzę, ażeby projekty ziściły się dość prędko, ale mądrze i pięknie. Zamek musi żyć i znaleźć nowy wyraz życia. Symboliczny jest pomysł, aby jeden zabytek przywrócony do życia, miał funkcję służącą przywracania go innym, licznym i cennym zabytkom Śląska.
(-) Andrzej Tomaszewski, 12. września 1998."
Mowa o edukacji zawodowej w rzemiosłach zwanych "około zabytkowymi“. W ciągu ponad 20 lat plac budowy na Czarnem był prawie non-stop miejscem szkoleń i praktyk tej branży. Rzecz w tym, aby stało się to działalnością stałą, opartą na najlepszych wzorach oraz programach. Śladem takich starań są analizy i rekomendacje ujęte w broszurze, wydanej w 2006 r. Zainteresowanym chętnie ją udostępnię. Oto jej strona tytułowa:

Idea, którą proponujemy wpisać w zabytkowy zespół Dworu Czarne, to głównie, ale nie tylko "produkcja“ rzemieślniczych speców od renowacji zabytków. W toku licznych rozmów stopniowo wykluwa się koncepcja bardziej całościowo pojmowanej bazy, ostoi, czy może "miejsca na Ziemi“ dla RZEMIOSŁA jako takiego.
W czym rzecz?
Już wyjaśniam.
Rzemiosło to od tysiącleci jedna z głównych sfer ludzkiej aktywności. Niestety, ten segment cywilizacji, pod presją globalnych procesów modernizacyjnych, ulega erozji. Trudno zaprzeczyć, że znalazło się ono w niedobrym regresie, a to wymaga mądrego przeciwdziałania. Tak w imię szacunku dla ogromnego, materialnego dorobku rzemiosła wraz z jego cennym etosem, jak i w imię czystej pragmatyki. Właśnie konserwacja zabytków uświadamia nam jak ważna w tej dziedzinie jest praca wytrawnych mistrzów tradycyjnego rzemiosła.
Należy założyć, że nieuniknione procesy modernizacyjne jak i pożądany przecież postęp techniczny nie wykluczają możliwości implementowania w lokalnych czy regionalnych strategiach rozwoju tych atutów, jakie mogą wnosić historia, tradycja, materialne oraz niematerialne dziedzictwo przeszłości. Rzemiosło jest ważnym a niedocenianym nośnikiem tych właśnie wartości. Wspieranie rzemiosła, jest więc nie tylko wyzwaniem kulturowym. Jest działaniem pro rozwojowym, mającym też odniesienia czysto ekonomiczne.
Centrum Rzemiosła (określenie robocze) ma służyć umacnianiu ogólnej pozycji rzemiosła w skojarzeniu m.in. ze strategią ochrony i pielęgnacji materialnego dziedzictwa przeszłości. Co ważne, zachodzi tu specyficzne sprzężenie zwrotne: mistrzowskie rzemiosło jest szansą dla zaniedbanych zabytków, ale z drugiej strony troska o zabytki, oznacza szansę dla pielęgnowania tradycji, wiedzy i umiejętności rzemieślniczych, dla t r w a n i a rzemiosła. Społeczna świadomość i wrażliwość w tych dziedzinach niestety nie jest powszechna. Byłoby wspaniale, gdyby na tym polu Centrum mogło wnosić nowe impulsy, wartościowe oferty i inspiracje...
Z satysfakcją mogę dziś powiedzieć, że krąg sojuszników tej inicjatywy sukcesywnie rośnie. Są w służbach ochrony zabytków, w Dolnośląskiej Izbie Rzemieślniczej, w Urzędzie Marszałkowskim, w cieplickim Zespole Szkół Rzemiosł Artystycznych... Szczególnie cennym mentorem w rozważaniach nad modelem takiej placówki jest szefostwo Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie i powstałe tamże stowarzyszenie "Genius Loci“.
Koncepcję Centrum interesująco rozwinęła niedawno pani Gabriela Zawiła, dyrektor Muzeum Karkonoskiego. Cały dział rzemiosła tej znanej placówki, z braku powierzchni wystawienniczej, zalegający muzealne magazyny, mógłby a w tej sytuacji wręcz powinien, znaleźć, jako filia MK, godne i dogodne miejsce w przyszłym Centrum Rzemiosła na Czarnem.
Konkretnych propozycji związanych z ideą Centrum jest więcej. Z braku miejsca nie rozwijam tego wątku, ale podkreślę: niewiele jest w Polsce placówek o podobnej misji.
A zatem: czyż nie jest to ciekawa, niebagatelna szansa dla Jeleniej Góry?

Na początek ścieżka a niebawem park

W pierwszym artykule pisałem o tym, co w interesie Dworu można i warto robić wokół niego już teraz.
Prace porządkowe, uwalnianie przy dworskiego pejzażu od wszelkiego badziewia etc., choćby metodą wolontariackiego pospolitego ruszenia, to jedna z możliwości.
Ogłoszony przez Prezydenta Miasta nabór wniosków do Jeleniogórskiego Budżetu Obywatelskiego 2020 zainspirował mnie do ponowienia wniosku który nie "załapał się“ dwa lata temu. Ilustrują go dwie poniższe grafiki. Chodzi o budowę na terenie należącym do Miasta a sąsiadującym z Dworem, pieszo-rowerowej ścieżki o długości ok. 135 m. Jej przebieg pokazuje drugi z rysunków. Na trasie powinien znaleźć się drewniany, parkowy mostek nad Pijawnikiem, a wzdłuż ścieżki lampy parkowe, ławki i kosze na śmieci.
Ścieżka posłuży wygodzie mieszkańców osiedla, bo skróci trasę od przystanku MZK przy zamku pieszym zmierzającym w głąb osiedla i poprawi ich bezpieczeństwo, gdyż dziś korzystają z wąskiego chodnika i mostu usytuowanego na łuku drogi. Budowa ścieżki zapoczątkuje przekształcanie terenu bezużytecznego, w niewielki ale wizualnie atrakcyjny park osiedlowy. Wreszcie, co też ważne, w ten sposób zacznie się kształtowanie właściwej "oprawy“ XVI-wiecznego zabytku, co powinno przebiegać z wyprzedzeniem w stosunku do jego rewaloryzacji, dziś przejściowo niestety zablokowanej.

O tym, że inicjatywa ta jest przez mieszkańców oceniana zdecydowanie pozytywnie, mogłem się przekonać przy zbieraniu podpisów od osób popierających mój wniosek.
Projekty zgłoszone do JBO 2020 są jeszcze weryfikowane. Lista projektów, które przejdą do ostatniej, plebiscytowej fazy, ma być ogłoszona 6. września b.r.
W kolejnym artykule będę już mógł powiadomić PT Gości tego forum, czy projekt "ścieżki“ znajdzie się na niej.
A wtedy, będę serdecznie prosił o Państwa plebiscytowe głosy....

Odtąd już bez Piotra...

Mam nadzieję, że ten artykuł odbiorą Państwo jako raczej optymistyczny głos w dyskusji na temat "co z Dworem Czarne?“.
Jest też niestety świeża, bardzo smutna wiadomość i bardzo dla sprawy Dworu Czarne niedobra.
W dniu 6 lipca, zmarł Piotr Napierała.

Człowiek wielkiej pasji, wielkiej klasy i wyjątkowej zacności.

Miał 62 lata. Odszedł po długiej chorobie i po dwóch bezowocnych niestety przeszczepach szpiku kostnego. W kręgach polskich konserwatorów nie ma potrzeby przypominać kim był i jak wiele uczynił dla ochrony, pielęgnacji i popularyzacji zabytków. Szczególnie Kotlina Jeleniogórska ma Mu, zwłaszcza jako twórcy i animatorowi Fundacji Doliny Pałaców i Ogrodów wiele do zawdzięczenia. Byliśmy zaprzyjaźnieni. Wielokrotnie, także już w czasie Jego choroby, rozmawialiśmy o przyszłości Dworu, w którego rewaloryzacji miał swój znaczący udział, także o konsorcyjnym modelu inwestorstwa. Piotr był też entuzjastą idei wszechnicy rzemiosł konserwatorskich. Marzył o tym, aby także ten zabytek mógł być objęty programami dorocznych, sierpniowych Festiwali dell'Arte.
Odejście Piotra Napierały to ogromna strata dla przyjaciół Dworu Czarne.
Także w imię pamięci o tym wspaniałym Człowieku, należy jak najrychlej wzbogacić region o ten cenny zabytek śląskiego renesansu, już w pełni zrewaloryzowany i tętniący życiem.